Aspartam to jeden z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych słodzików na świecie, a mimo to nadal czasami budzi kontrowersje. Spotkamy go w produktach spożywczych, takich jak napoje gazowane, gumy do żucia czy przekąski dla sportowców.
Jego największą zaletą jest to, że dostarcza słodkiego smaku, a nie stanowi źródła kalorii. Jednak jakie wady ma aspartam? Skutki uboczne po jego spożyciu są powszechne? Jest bezpieczny? Poznaj wytyczne ekspertów!
Czym jest aspartam?
Aspartam to syntetyczna substancja słodząca, która została odkryta w 1965 roku. Jest do 200 razy słodszy od tradycyjnego cukru buraczanego, dzięki czemu pozwala na uzyskanie słodkiego smaku w produktach spożywczych przy zastosowaniu minimalnej ilości substancji [1]. Pod kątem chemicznym aspartam to połączenie dwóch aminokwasów – estru metylowego fenyloalaniny i kwasu asparaginowego [2].
Aspartam jako słodzik jest szeroko stosowany w żywności, szczególnie w produktach niskokalorycznych i przeznaczonych dla diabetyków, takich jak napoje gazowane, jogurty czy gumy do żucia. Równie często spotkamy go w artykułach spożywczych i przekąskach dla sportowców. W obu tych grupach, kluczowe są cechy takie jak niska kaloryczność i słodki smak jakich dostarcza aspartam.
Jakie są zalety spożywania aspartamu?
Jedną z głównych korzyści jaka wynika ze spożycia aspartamu, jest jego zdolność do nadawania słodkiego smaku żywności. Zgodnie z tym co wspomniano wyżej, wystarczy bardzo mała dawka słodzika, aby odpowiednio posłodzić danie czy napój [1, 2]. W konsekwencji aspartam nie dostarcza kalorii, co czyni go dobrą alternatywą dla klasycznego cukru, zwłaszcza u osób, których celem jest redukcja masy ciała lub unikanie spożywania cukrów prostych np. osoby otyłe czy z cukrzycą [3].
Warto wiedzieć, że zastępowanie cukru aspartamem może dodatkowo być korzystne jako skutek ograniczania spożycia cukru ogółem. Wiemy, że ten składnik często towarzyszy żywności wysoko przetworzonej, bogatej w tłuszcz, w tym szczególnie szkodliwe tłuszcze trans.
Ograniczenie spożycia wszystkich wcześniej wymienionych pozwala na zmniejszenie ryzyka otyłości i chorób z nią związanych, takich jak nadciśnienie czy choroby serca [4]. Dodatkowo aspartam, w przeciwieństwie do cukru, nie powoduje próchnicy, co czyni go korzystnym wyborem dla zdrowia jamy ustnej [1].
Czy aspartam jest bezpieczny?
Jak wskazuje się w różnych publikacjach naukowych, z udziałem aspartamu przeprowadzono ogromną ilość badań. Co więcej, nierzadko badano dawki przekraczające standardowe spożycie słodziku przez ludzi. Wszystko to pozwoliło ocenić, że aspartam jest bezpieczny, co wskazuje m. in. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) czy Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) [2, 5, 6].
Według badań, spożywanie aspartamu w dawkach poniżej ustalonego poziomu ADI (40 mg na kilogram masy ciała) jest bezpieczne dla zdrowych osób dorosłych. Wyjątek stanowią osoby cierpiące na fenyloketonurię, dla których spożycie aspartamu jest przeciwwskazane z powodu brak zdolności (deficyt enzymatyczny) do trawienia fenyloalaniny [1].
Warto wiedzieć, że liczne analizy naukowe nie potwierdzają hipotez o rakotwórczym czy neurotoksycznym działaniu aspartamu, podkreślając jednocześnie, że jest to jedna z najlepiej przebadanych substancji słodzących w przemyśle spożywczym [5, 6, 7].
Aspartam – skutki uboczne po spożyciu
Aspartam, z uwagi na swoją ogromną popularność, stał się obiektem wielu badań. Niektórzy badacze wskazują, że może mieć on negatywny wpływ na zdrowie, jeśli był stosowany w badaniach na zwierzętach. Brakuje jednak odpowiednich danych, które wykazałyby jakiekolwiek negatywne implikacje zdrowotne u ludzi. Zgodnie z tym co wskazuje EFSA czy FDA nie ma przesłanek by twierdzić, że szkodliwe jest spożycie słodzika takiego jak aspartam. Skutki uboczne również nie są odnotowywane lub nie prowadzi się ich analizy [2, 6].
Chcąc zadbać o swoje zdrowie, zdecydowanie warto przestrzegać rekomendowanej dawki ADI, czyli dopuszczalnego dziennego spożycia, które dla aspartamu wynosi 40 mg. Jak pokazują badania, przeciętne spożycie aspartamu przez ludzi jest zdecydowanie niższe, niż wskazuje się to w wytycznych. Jednocześnie biorąc pod uwagę spożycie słodzików ogółem, ich nadmierne spożycie (zwłaszcza w przypadku polioli) mogłoby wiązać się z dolegliwościami trawiennymi takim jak wzdęcia, biegunki czy bóle brzucha [1]. Warto jednak zauważyć, że nie odnotowano takich danych w dobrej jakości artykułach naukowych dla aspartamu.
Podsumowując, jeden z najlepiej przebadanych słodzików to właśnie aspartam. Skutki uboczne, po jego spożyciu, pojawiają się niezwykle rzadko i dotyczą wąskiej grupy osób o szczególnej wrażliwości (choroby układu pokarmowego) lub cierpiących na fenyloketonurię [1, 5, 6]. Dostępne dane naukowe potwierdzają jego bezpieczeństwo aspartamu w zalecanych dawkach [1, 2, 6]. Chcąc zadbać o zdrowie, warto pamiętać, że przykładowy jadłospis opiera się na różnorodności i umiarze, a słodziki mogą być jednym z elementów wspierających zdrowy styl życia. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących wpływu aspartamu na zdrowie, warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.
Bibliografia
- E. Wierzbicka. „Słodziki” – aspekty żywieniowe i zdrowotne. WSZECHNICA ŻYWIENIOWA SGGW, maj 2014.
- FDA. Additional Information about High-Intensity Sweeteners Permitted for Use in Food in the United States; 2018.
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. Diabetologia praktyczna, 2020:6:1.
- A. Jarosz. Czy substancje słodzące mogą być sprzymierzeńcem w walce z otyłością? Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowe, dostęp online 14.12.2024
- Magnuson B. A. i wsp. Aspartame: A Safety Evaluation Based on Current Use Levels, Regulations, and Toxicological and Epidemiological Studies. Critical Reviews in Toxicology, 2007.
- EFSA Panel on Food Additives. Scientific opinion on the re-evaluation of Aspartame (E 951) as a food additive. EFSA Journal, 2013.
- National Cancer Institute. Artificial Sweeteners and Cancer. Reviewed 2022.
Artykuł Sponsorowany
